War graves
in Małopolska
1201030-005
501
9
Cmentarz znajduje się w Puszczy Niepołomickiej, na terenie Leśnictwa Baczków, przy „Złodziejskiej Drodze”. Założony jest na planie prostokąta i ogrodzony płotem z metalowych sztachet. Wejście zamykane jest jednoskrzydłową furtką. Po jej prawej stronie na ogrodzeniu umieszczona jest tablica z napisami w języku polskim, angielskim i hebrajskim:
– „PRZECHODNIU/ USZANUJ PAMIĘĆ O NASZYCH/ STARSZYCH BRACIACH/ W WIERZE",
– „GROBAMI OPIEKUJE SIĘ/ MŁODZIEŻ/ ZE SZKOŁY PODSTAWOWEJ/ W BACZKOWIE".

Główny element cmentarza stanowi środkowa mogiła z ustawionymi na niej czterema stelami: trzema betonowymi z wmurowanymi tablicami z jasnego kamienia i jedną z ciemnego kamienia. Na największej betonowej steli wyryta jest gwiazda Dawida oraz inskrypcje w języku hebrajskim. Po jej obu stronach rozmieszczone są mniejsze stele, po prawej z tablicą z inskrypcjami w języku hebrajskim, po lewej – z napisem w języku hebrajskim i polskim: „TU SPOCZYWAJĄ:/OKOŁO 500 OFIAR ŻYDOWSKICH/ ZAMORDOWANYCH PRZEZ ZBIRÓW/ HITLER. DNIA 25 VIII 1942 r./ M. IN./ MENDEL NABEL SYN JÓZEFA/ HELENA REICH LAT 53/ [inskrypcja w jęz. hebrajskim] GUTFREUND REGINA/ [inskrypcja w jęz. hebrajskim].
Na pierwszej od lewej steli z ciemnego kamienia znajduje się napisy w języku hebrajskim, polskim i angielskim:
„Tutaj spoczęli/ Jicchak Aharon Treller wraz z wieloma innymi zamordowani tu przez Niemców w sierpniu 1942/ żona Rebeka Weinberg, córki Ewa, Lola, Hala, wnuk Daniel/ zamordowani przez Niemców w Bochni, we Lwowie, w Bełżcu/ nigdy nie zapomnimy/ syn, wnuk, prawnuk i przyszłe pokolenia/ pamiętaj co ci uczynił amelek... (a więc) gdy Pan Bóg twój da ci.../ wygładzisz pamięć Amaleka spod nieba (ks. powt. prawa 25, 17-19)".

Pochowano tu ok. 500 osób narodowości żydowskiej rozstrzelanych przez funkcjonariuszy Gestapo i żandarmów 25 sierpnia 1942 r. w czasie tzw. I akcji likwidacyjnej. Wśród ofiar znalazły się głównie osoby starsze i dzieci, w tym pacjenci Szpitala Żydowskiego, który mieścił się przy ul. Leonarda 2 w Bochni. Zwłoki zakopano w miejscu egzekucji w pięciu zbiorowych mogiłach. Po wojnie (ok. 1962 r.) wykonane zostały betonowe płyty na mogiłach oraz trzy stele z inskrypcjami. W okresie późniejszym mogiły wraz z przyległym terenem zostały ogrodzone. Stela z ciemnego kamienia została ustawiono po 1997 r.
  • S. Kobiela, A. Prus-Bugayski, Żydowska trasa pamięci, „Wiadomości Bocheńskie. Kwartalnik Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej", 2015, R. 27, nr 3 (106), s. 6.
  • Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni, depozyt Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośniów Ziemi Bocheskiej, karta rejestracyjna pomnika pamięci narodowej.
  • Parafia pw. Antoniego Padewskiego w Cikowicach, Wykaz poległych w czasie II wojny światowej [w tym odpis listy żołnierzy Wojska Polskiego z 1939 r. sporządzonej przez siostrę PCK Stanisławę Czubak z Kłaja] z 1977 r. sporządzony przez ks. proboszcza K. Gogolę.
  • Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa. Lata wojny 1939-1945, red. Cz. Czubryt-Borkowski, Warszawa 1988, s. 736.
  • Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo tarnowskie, Warszawa 1984, s. 13.
Surname Forename Rank Military formation  
NABEL MENDEL
REICH HELENA
TRELLER JICCHAK
TRELLER ARON
WEINBERG REBEKA
EWA
LOLA
HALA
DANIEL
Forename Surname Rank Military formation Number
492