War graves
in Małopolska
1263010-014
41
23
Na mogile znajduje się kompleks pomnikowy złożony z trzech elementów: ściany pomnikowej, dwóch pylonów oraz postumentu z tablicami.
Górna krawędź ściany pomnikowej jest profilowana w formie wklęsłego łuku.
Na licu ściany umieszczone są:
– napis „TO CO SIĘ STANIE KODEKSEM DZIEJÓW.../ WYŚCIE PISALI KRWIĄ I NADZIEJĄ”
– tablica z napisem „BÓG – HONOR – OJCZYZNA/ CHWAŁA ŻOŁNIERZOM MIESZKAŃCOM MOŚCIC/ WALCZĄCYM O WOLNA POLSKĘ/ W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ/ 1939-1945/ W ARMII KRAJOWEJ – SZARYCH SZEREGACH/ ZGRUPOWANYM W PLACÓWCE „MONIKA”/ PRZY ZAKŁADACH AZOTOWYCH/ - PARTYZANCKIM I BATALIONIE „BARBARA”/ 16 pp A.K. ZIEMI TARNOWSKIEJ/ IV KOMPANII „EWA”/ CHWAŁA WIĘŹNIOM – OFIAROM KAŹNI HITLEROWSKICH/ I STALINOWSKICH/ WMUROWANO 11 LISTOPADA 1993 R.”
– metalowy emblemat przedstawiający orła w koronie i znak Polski Walczącej,
– metalowa tarcza z nałożonym znakiem Polski Walczącej,
– znak ZHP w formie lilii;
– metalowa rzeźba orła w koronie;
– metalowa tablica z napisem „ZWYCIĘSTWO „SOLIDARNOŚCI” W POLSCE, POZWOLIŁO UMIEŚCIĆ NA POMNIKU/ KRZYŻ MĘKI PAŃSKIEJ/ PŁASKORZEŹBĘ „ORŁA BIAŁEGO” w/g ORZEŁKA/ WOJSKOWEGO WYKONANEGO W 1944 r./ W ZAKŁADACH/ AZOTOWYCH DLA ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ/ PLACÓWKI „MONIKA” W Z.A. TARNÓW/ PŁASKORZEŹBĘ ZNAKU POLSKI WALCZĄCEJ/ „CZEŚĆ I HOŁD POLEGŁYM W WALCE Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM”/ ZARZĄD ODDZIAŁU SITPCHem/ ZWIĄZEK KOMBATANTÓW RZECZYPOSPOLITEJ I BYŁYCH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH/ KOŁO NR. 7 I KOŁO NR. 11/ KOMISJA PRZEDSIĘBIORSTWA NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”/ DYREKCJA ZAKŁADÓW AZOTOWYCH/ W TARNOWIE”.

Przed ścianą pomnikową znajduje się pomnik w formie dwóch pylonów, połączonych metalowym krzyżem z figurą Chrystusa. Do pylonów przymocowane są trójkątne płyty.

Przed pylonami, na niskim postumencie nakrytym dwoma lastrykowymi płytami umieszczone są poziomo cztery metalowe tablice z napisami:
– „ZGINĘLI W WALCE/ Z HITLEROWSKIM/ OKUPANTEM/ W LATACH 1939-1945/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI”;
– „KUROSZ FRANCISZEK L 43/ BIAŁAS WŁADYSŁAW L 24/ KŁUSEK STANISŁAW L 22/ MUSIAŁ WOJCIECH L 30/ TRYTEK WŁADYSŁAW 35/ LISTEK JAN L 35/ TURAKIEWICZ ZYGM. L. 21”
– „WOJNARSKI JERZY L 18/ KASPRZYK STEFAN L 24/ SOKÓŁ WŁADYSŁAW L 21/ TENEROWICZ MIECZ. L 22/ CZUPIEL TADEUSZ L 19/ BOŃCZYK WIKTOR L 19/ MATULA ZBIGNIEW MATULA L 26/ KLICH BRONISŁAW L 43/”,
– „RÓJ BRONISŁAW L 22/ HUTYRA RYSZARD L 24/ NOSAL MARIAN L 20/ TYRKA STEFAN L 25/ TYRKA JÓZEF L 27/ NOWOTNY STANISŁAW 47/ SUMARA JULIAN L 39/ KOZIOŁ ZBIGNIEW L 22/ 18 ZWŁOK NN”.

25 listopada 1945 r. pochowano tu 23 żołnierzy Armii Krajowej z I batalionu „Barbara” , z placówki „Monika” mościckiego hufca Szarych Szeregów oraz 18 nieznanych z nazwiska osób rozstrzelanych przy rzece Białej. Pomnik według projektu Jacka Sumary został wzniesiony w 1975 r. W latach dziewięćdziesiątych na pomniku umieszczony krzyż z figurą Chrystusa oraz symbole związane z przynależnością organizacyjną pochowanych w mogile osób.
  • Archiwum Narodowe w Krakowie, Urząd Wojewódzki Krakowski, sygn. UW II 1019, Ewidencja grobów i ekshumacja zwłok żołnierzy i partyzantów polskich ofiar mordu hitlerowskiego, powiat tarnowski, 1948-1950.
  • Pomniki pamięci narodowej z dni walki i męczeństwa na terenie województwa tarnowskiego, Tarnów 1984, s. 31.
  • Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, T. 2. Żołnierze podziemnych formacji niepodległościowych, Pruszków 1994, s. 53, 69, 123, 241, 246, 263, 283.
  • Nasza droga. Jednodniówka, Tarnów 1 listopada 1946, s. 19.
  • Pomniki i miejsca pamięci narodowej. Przewodnik, cz. 1., Tarnów 2006, s. 39.
  • Pamiętamy o przeszłości, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 2006, nr 3 (93), s. 13.
  • Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945, Warszawa 1984, s. 196, 214.
  • M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, B. Sawczyk, Tarnowskie Kalendarium od VIII wieku do 2004 roku, Tarnów 2004, s. 46.
  • E. Stańczyk, Stefan Kasprzyk, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, T. 1., Tarnów 2003, s. 101-102.
  • E. Stańczyk, Mieczysław Tenerowicz, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, T. 2., Tarnów 2004, s. 102-103.
  • E. Stańczyk, Jerzy Wojnarowski, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, t. 2., Tarnów 2004, s. 114-115.
  • Tarnowskie pomniki. Przewodnik, Tarnów 2008, s. 46.
  • Uroczystości w Białej, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 1999, nr 56, s. 1.
  • W Białej trwa pamięć, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 2000, nr 63, s. 8.
Forename Surname Rank Military formation Number
18