Groby Wojenne
Na terenie małopolski
1263010-014
41
23
Na mogile znajduje się kompleks pomnikowy złożony z trzech elementów: ściany pomnikowej, dwóch pylonów oraz postumentu z tablicami.
Górna krawędź ściany pomnikowej jest profilowana w formie wklęsłego łuku.
Na licu ściany umieszczone są:
– napis „TO CO SIĘ STANIE KODEKSEM DZIEJÓW.../ WYŚCIE PISALI KRWIĄ I NADZIEJĄ”
– tablica z napisem „BÓG – HONOR – OJCZYZNA/ CHWAŁA ŻOŁNIERZOM MIESZKAŃCOM MOŚCIC/ WALCZĄCYM O WOLNA POLSKĘ/ W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ/ 1939-1945/ W ARMII KRAJOWEJ – SZARYCH SZEREGACH/ ZGRUPOWANYM W PLACÓWCE „MONIKA”/ PRZY ZAKŁADACH AZOTOWYCH/ - PARTYZANCKIM I BATALIONIE „BARBARA”/ 16 pp A.K. ZIEMI TARNOWSKIEJ/ IV KOMPANII „EWA”/ CHWAŁA WIĘŹNIOM – OFIAROM KAŹNI HITLEROWSKICH/ I STALINOWSKICH/ WMUROWANO 11 LISTOPADA 1993 R.”
– metalowy emblemat przedstawiający orła w koronie i znak Polski Walczącej,
– metalowa tarcza z nałożonym znakiem Polski Walczącej,
– znak ZHP w formie lilii;
– metalowa rzeźba orła w koronie;
– metalowa tablica z napisem „ZWYCIĘSTWO „SOLIDARNOŚCI” W POLSCE, POZWOLIŁO UMIEŚCIĆ NA POMNIKU/ KRZYŻ MĘKI PAŃSKIEJ/ PŁASKORZEŹBĘ „ORŁA BIAŁEGO” w/g ORZEŁKA/ WOJSKOWEGO WYKONANEGO W 1944 r./ W ZAKŁADACH/ AZOTOWYCH DLA ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ/ PLACÓWKI „MONIKA” W Z.A. TARNÓW/ PŁASKORZEŹBĘ ZNAKU POLSKI WALCZĄCEJ/ „CZEŚĆ I HOŁD POLEGŁYM W WALCE Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM”/ ZARZĄD ODDZIAŁU SITPCHem/ ZWIĄZEK KOMBATANTÓW RZECZYPOSPOLITEJ I BYŁYCH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH/ KOŁO NR. 7 I KOŁO NR. 11/ KOMISJA PRZEDSIĘBIORSTWA NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”/ DYREKCJA ZAKŁADÓW AZOTOWYCH/ W TARNOWIE”.

Przed ścianą pomnikową znajduje się pomnik w formie dwóch pylonów, połączonych metalowym krzyżem z figurą Chrystusa. Do pylonów przymocowane są trójkątne płyty.

Przed pylonami, na niskim postumencie nakrytym dwoma lastrykowymi płytami umieszczone są poziomo cztery metalowe tablice z napisami:
– „ZGINĘLI W WALCE/ Z HITLEROWSKIM/ OKUPANTEM/ W LATACH 1939-1945/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI”;
– „KUROSZ FRANCISZEK L 43/ BIAŁAS WŁADYSŁAW L 24/ KŁUSEK STANISŁAW L 22/ MUSIAŁ WOJCIECH L 30/ TRYTEK WŁADYSŁAW 35/ LISTEK JAN L 35/ TURAKIEWICZ ZYGM. L. 21”
– „WOJNARSKI JERZY L 18/ KASPRZYK STEFAN L 24/ SOKÓŁ WŁADYSŁAW L 21/ TENEROWICZ MIECZ. L 22/ CZUPIEL TADEUSZ L 19/ BOŃCZYK WIKTOR L 19/ MATULA ZBIGNIEW MATULA L 26/ KLICH BRONISŁAW L 43/”,
– „RÓJ BRONISŁAW L 22/ HUTYRA RYSZARD L 24/ NOSAL MARIAN L 20/ TYRKA STEFAN L 25/ TYRKA JÓZEF L 27/ NOWOTNY STANISŁAW 47/ SUMARA JULIAN L 39/ KOZIOŁ ZBIGNIEW L 22/ 18 ZWŁOK NN”.

25 listopada 1945 r. pochowano tu 23 żołnierzy Armii Krajowej z I batalionu „Barbara” , z placówki „Monika” mościckiego hufca Szarych Szeregów oraz 18 nieznanych z nazwiska osób rozstrzelanych przy rzece Białej. Pomnik według projektu Jacka Sumary został wzniesiony w 1975 r. W latach dziewięćdziesiątych na pomniku umieszczony krzyż z figurą Chrystusa oraz symbole związane z przynależnością organizacyjną pochowanych w mogile osób.
  • Archiwum Narodowe w Krakowie, Urząd Wojewódzki Krakowski, sygn. UW II 1019, Ewidencja grobów i ekshumacja zwłok żołnierzy i partyzantów polskich ofiar mordu hitlerowskiego, powiat tarnowski, 1948-1950.
  • Pomniki pamięci narodowej z dni walki i męczeństwa na terenie województwa tarnowskiego, Tarnów 1984, s. 31.
  • Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, T. 2. Żołnierze podziemnych formacji niepodległościowych, Pruszków 1994, s. 53, 69, 123, 241, 246, 263, 283.
  • Nasza droga. Jednodniówka, Tarnów 1 listopada 1946, s. 19.
  • Pomniki i miejsca pamięci narodowej. Przewodnik, cz. 1., Tarnów 2006, s. 39.
  • Pamiętamy o przeszłości, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 2006, nr 3 (93), s. 13.
  • Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945, Warszawa 1984, s. 196, 214.
  • M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, B. Sawczyk, Tarnowskie Kalendarium od VIII wieku do 2004 roku, Tarnów 2004, s. 46.
  • E. Stańczyk, Stefan Kasprzyk, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, T. 1., Tarnów 2003, s. 101-102.
  • E. Stańczyk, Mieczysław Tenerowicz, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, T. 2., Tarnów 2004, s. 102-103.
  • E. Stańczyk, Jerzy Wojnarowski, w: B. Sawczyk, M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic, t. 2., Tarnów 2004, s. 114-115.
  • Tarnowskie pomniki. Przewodnik, Tarnów 2008, s. 46.
  • Uroczystości w Białej, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 1999, nr 56, s. 1.
  • W Białej trwa pamięć, „Nowiny Tarnowskiej Gminy”, 2000, nr 63, s. 8.
Nazwisko Imię Stopień Przynależność  
BIAŁAS WŁADYSŁAW
BOŃCZYK WIKTOR STARSZY STRZELEC Armia Krajowa
CZUPIEL TADEUSZ STRZELEC Armia Krajowa
HUTYRA RYSZARD STRZELEC
KASPRZYK STEFAN PODCHORĄŻY
KLICH BRONISŁAW
KŁUSEK STANISŁAW
KOZIOŁ ZBIGNIEW
KURASZ [KUROSZ] FRANCISZEK
MATULA ZBIGNIEW
MUSIAŁ WOJCIECH
NOSAL MARIAN
NOWOTNY STANISŁAW
RÓJ BRONISŁAW
SOKÓŁ WŁADYSŁAW PODCHORĄŻY Armia Krajowa
STECZYSZYN JAN
SUMARA JULIAN
TENEROWICZ MIECZYSŁAW Armia Krajowa
TURAKIEWICZ ZYGMUNT
TRYTKO WŁADYSŁAW
TYRKA JÓZEF
TYRKA STEFAN
WOJNARSKI JERZY PODCHORĄŻY Armia Krajowa
Imię Nazwisko Stopień Przynależność Ilość
18