Groby Wojenne
Na terenie małopolski
1261040-017
28
0
W lutym 1846 r. wojsko austriackie, by zapobiec wybuchowi powstania wkroczyło do Krakowa, po czym wycofało się pod wpływem walk ulicznych. W Krakowie utworzony został Rząd Narodowy, rozpoczęto formowanie oddziałów powstańczych. Po początkowych sukcesach powstania – zajęciu Podgórza i Wieliczki, 26 lutego oddział powstańczy został rozgromiony pod Gdowem przez wojsko austriackie i gromady chłopów. 27 lutego 1846 spod Szarej Kamienicy w Rynku Głównym, gdzie mieściła się siedziba Rządu Narodowego, wyruszyła procesja, której celem było zachęcenie ludu do walki. U zbiegu ulicy Rękawka i Rynku Podgórskiego pochód został ostrzelany przez wojsko austriackie. Oprócz Edwarda Dembowskiego zginęło wówczas 27 osób.

W kwietniu 1846 r. pod wpływem pogłosek o ucieczce Edwarda Dembowskiego władze austriackie zarządziły rozkopanie grobu. Na cmentarz przewieziono 30 więźniów, którym okazywano zwłoki. Ciała sekretarza Rządu Narodowego jednak nie rozpoznano, a wydobyte zwłoki przysypano wapnem i zakopano w grobie zbiorowym.

Pierwszy nagrobek na mogile powstał w 1848 r. ze składek społecznych. W 1936 r. staraniem podgórskiego Związku Legionistów wystawiono nowy pomnik nagrobny, który przetrwał do dzisiaj i znajduje się na prawo od wejścia na cmentarz. Jest ziemna mogiła w obramowaniu, otoczona kutym, metalowym płotem. Na mogile znajduje się kamienny pomnik w formie zwieńczonego krzyżem postumentu z piaskowca. We frontową ścianę postumentu wmurowana jest tablica z napisem: "EDWARD DEMBOWSKI/ DZIAŁACZ NIEPODLEGŁOŚCIOWY/ SEKRETARZ RZĄDU NARODOWEGO/ PODCZAS POWSTANIA KRAKOWSKIE/ GO ZGINĄŁ ZA SPRAWĘ OJCZYSTĄ/ W DNIU 27 LUTEGO 1846/ ZABITY NA RYNKU W PODGÓRZU/ PRZEZ AUSTRIAKÓW WRAZ/ Z DWUDZIESTU OŚMIU POWSTAŃCAMI/ SPOCZYWAJĄCYMI W TEJ MOGILE".
  • K. Grodziska, Cmentarze Podgórza, Kraków 1992, s. 26-33.
  • J. Wawel-Louis, Kronika Rewolucyi Krakowskiej w roku 1846, Kraków 1898.
Imię Nazwisko Stopień Przynależność Ilość
Powstańcy krakowscy 28