War graves
in Małopolska
1263010-009
56
52
Mogiła otoczona jest krawężnikiem i wyłożona kostką bazaltową. Na wybrzuszeniu w środkowej części mogiły znajduje się motyw krzyża. W narożniku mogiły od strony alejki umieszczona jest prostokątna kamienna płyta z nazwiskami pochowanych oraz cytatem z Księgi Rodzaju: „I RZEKŁ: CÓŻEŚ UCZYNIŁ? GŁOS KRWI BRATA TWEGO WOŁA KU MNIE Z ZIEMI! GEN. 4.10.” W innym narożniku mogiły znajduje się piaskowcowa płyta z krzyżem łacińskim oraz napisem: „TU SPOCZYWA/ KAROL KOTARSKI/ W 54 roku życia swego/ d. 20 Lutego 1846./ Pozostała Rodzina i Dzieci/ Najlepszemu Ojcu”. Na słupku przy mogile umieszczona jest metalowa tabliczka informacyjna z napisem: „Mogiła Ofiar Rabacji/w roku 1846/ Dotychczas znane są na pewno tylko 44 nazwiska ofiar/ pochowanych tutaj/ Jednak wiele zwłok/ nie zostało rozpoznanych/ i ich ogólną liczbę/ określa się na około 100 ciał./ W ówczesnym obwodzie tarnowskim, z wielką ostrożnością, ocenia się liczbę zabitych na około 750, a w całej Galicji 1100/ Ta mogiła jest symbolem/ bohaterstwa wszystkich poległych powstańców/ i hańby austriackiego zaborcy.”

Pochowano tu według różnych źródeł i obliczeń od 56 do 206 pochowanych ofiar rabacji galicyjskiej, w tym powstańców, zabitych w okolicach Tarnowa przez chłopów, inspirowanych przez władze austriackie. Zwłoki pomordowanych i zatrzymanych zwożono do Tarnowa, gdzie urzędnicy mieli wypłacać nagrody pieniężne po 5 złotych reńskich ranne i 10 - za pomordowanego.

Najstarsza lista pochodzi z urzędowego zawierającego zestawienie osób zatrzymanych i zmarłych w kamienicy Kamienobrodzkich oraz wykaz osób, których zwłoki zostały rozpoznane w dniach 21-23 luty 1846 r. Relacje współczesnych wskazują jednak na większą liczbę ofiar, których ciała trafiły do Tarnowa, niż wynikająca z urzędowego wykazu. Z ustaleń B.A. Baczyńskiego, wynika, iż w mogile zbiorowej spoczęły ciała 206 osób.

W latach sześćdziesiątych XIX w. Franciszek Eliaszewicz ufundował dębowy krzyż. W związku z obchodami rocznicy Rabacji zainicjowanymi w 1996 r. przez Społeczny Komitet Opieki nad Starym Cmentarzem w Tarnowie podjęto prace nad nowym, trwałym urządzeniem mogiły w ramach których 17 lutego 1996 r. odsłonięto nową tablicę na mogile. Prace zostały zwieńczone odsłonięciem 29 lipca 1998 r. nowego pomnika.
  • B. A. Baczyński, Mogiła rabacyjna na Cmentarzu Starym w Tarnowie, Tarnów 2017 (uwaga: autor w korespondencji z Małopolskim Urzędem Wojewódzkim sprostował opracowaną listę pochowanych obejmującą 207 osób, informując, że zamieszczony na niej Józef Steiner kasjer z Mędrzechowa przeżył pobyt w kamienicy Kamienobrodzkich w Tarnowie)
  • L. Dębicki, Z dawnych wspomnień 1846-1848, Kraków 1903.
  • ks. F. Kuczek, Rys historyczny Parafii, W paśmie Brzanki. Informator ryglicki, R. 6 (2001), nr 3 (36), s. 8.
  • ks. F. Leśniak, Artystyczne i historyczne zabytki miasta Tarnowa, w: Dzieje miasta Tarnowa, Tarnów 1911, s. 303.
  • Pomniki i miejsca pamięci narodowej. Przewodnik, cz. 1., pod red.: B. Dziduszko, A. Łabno, A. Smagacz, Tarnów 2006, s. 13.
  • M. Sąsiadowicz, E. Stańczyk, B. Sawczyk, Tarnowskie Kalendarium od VIII wieku do 2004 roku, Tarnów 2004, s. 55.
  • A. Sypek, Alejami Starego Cmentarza, Tarnów 2005, s. 113- 115.
Surname Forename Rank Military formation  
BARANOWSKI LUDWIK 1846 Galician Slaughter victims
CIECZKIEWICZ WOJCIECH 1846 Galician Slaughter victims
CHRZASTOWSKI ALEKSANDER 1846 Galician Slaughter victims
CHRZASTOWSKI EDWARD 1846 Galician Slaughter victims
DULĘBA FRANCISZEK 1846 Galician Slaughter victims
FOX WŁADYSŁAW 1846 Galician Slaughter victims
GÓRSKI KAZIMIERZ 1846 Galician Slaughter victims
IWANIEC WALENTY 1846 Galician Slaughter victims
KAMIŃSKI ROMAN 1846 Galician Slaughter victims
KLECZKOWSKI FRANCISZEK 1846 Galician Slaughter victims
KŁOBUKOWSKI STANISŁAW 1846 Galician Slaughter victims
KOTARSKI KAROL 1846 Galician Slaughter victims
KUNASZEWSKI JÓZEF 1846 Galician Slaughter victims
MROZIŃSKI 1846 Galician Slaughter victims
NOWIŃSKI KAZIMIERZ 1846 Galician Slaughter victims
ORACZEWSKI STANISŁAW 1846 Galician Slaughter victims
PANKOWICZ FRANCISZEK 1846 Galician Slaughter victims
POMIANKOWSKI BALTAZAR 1846 Galician Slaughter victims
POSOKIEWICZ FRANCISZEK 1846 Galician Slaughter victims
PRZETOCKI JULIUSZ 1846 Galician Slaughter victims
RÓŻYCKI ALEKSANDER 1846 Galician Slaughter victims
RZECHAK WACŁAW 1846 Galician Slaughter victims
SMOLIŃSKI IGNACY 1846 Galician Slaughter victims
SROCZYŃSKI FERDYNAND 1846 Galician Slaughter victims
STECZYŃSKI FRANCISZEK 1846 Galician Slaughter victims
SZLOSARCZYK RAFAŁ 1846 Galician Slaughter victims
TOMASZEWSKI 1846 Galician Slaughter victims
WOLSKA DOMICELLA 1846 Galician Slaughter victims
WOJAKOWSKI JÓZEF 1846 Galician Slaughter victims
VEYHINGER JÓZEF 1846 Galician Slaughter victims
ZAWADZKI LUDWIK 1846 Galician Slaughter victims
DEMBIŃSKI ELIASZ 1846 Galician Slaughter victims
DZWONKOWSKI IGNACY 1846 Galician Slaughter victims
GÓRSKI JAN 1846 Galician Slaughter victims
HNATOWSKI LUDWIK 1846 Galician Slaughter victims
JAKUBOWSKI FELIKS 1846 Galician Slaughter victims
KIMAR MACIEJ 1846 Galician Slaughter victims
KONOPKA PROSPER 1846 Galician Slaughter victims
KOŻUCH JÓZEF 1846 Galician Slaughter victims
LISOWSKI CYPRIAN 1846 Galician Slaughter victims
NIEDZIELSKI 1846 Galician Slaughter victims
RAMULT JAN 1846 Galician Slaughter victims
RÓŻYCKI ROMAN 1846 Galician Slaughter victims
SAMULEWICZ JÓZEF 1846 Galician Slaughter victims
SOŁTYS WINCENTY 1846 Galician Slaughter victims
SROCZYŃSKI MICHAŁ 1846 Galician Slaughter victims
SZUMAŃSKI ALBERT 1846 Galician Slaughter victims
WAREMSKI 1846 Galician Slaughter victims
WOLSKI ONUFRY 1846 Galician Slaughter victims
WÓJCICKI MICHAŁ 1846 Galician Slaughter victims
ZARĘBSKI MARCIN 1846 Galician Slaughter victims
ZIEMIAN WOJCIECH 1846 Galician Slaughter victims
Forename Surname Rank Military formation Number
1846 Galician Slaughter victims 4